Η πυθαγόρεια κοσμοθεωρία ξεκίνησε ως θρησκευτική πρακτική και βαθμιαία εξελίχθηκε σε μια μορφή μαθηματικής φιλοσοφίας. Ο Πλάτων έχει επηρεαστεί από τις πυθαγόρειες θεωρίες σε βασικά σημεία της φιλοσοφίας του (αθανασία της ψυχής, μετεμψύχωση, σημασία των μαθηματικών επιστημών, οντολογική προτεραιότητα των αριθμών)

O Πυθαγόρας (6ος αιώνας π.Χ.) γεννήθηκε στη Σάμο, αλλά έδρασε στη Νότιο Ιταλία. Υπήρξε θρησκευτικός ηγέτης και εισηγητής ενός νέου τρόπου ζωής. Αγνοούμε ωστόσο το ακριβές περιεχόμενο της διδασκαλίας του. Aν κρίνουμε από τους Πυθαγορείους της κλασικής εποχής, δύο είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της πυθαγόρειας σχολής. H πεποίθηση ότι οι αριθμοί είναι αρχές του κόσμου∙ και το δόγμα της μετεμψύχωσης. Tο νέο στοιχείο που φέρνει ο Πυθαγόρας στην ελληνική σκέψη είναι η σύλληψη της φιλοσοφίας ως τρόπου ζωής. Η φιλοσοφία για τον Πυθαγόρα δεν είναι απλώς ένα θεωρητικό σύστημα αλλά ένας τρόπος ζωής. Για τον λόγο αυτό ο Πυθαγόρας υποστηρίζει ότι η φιλοσοφία δεν μπορεί να καλλιεργηθεί στην απομόνωση αλλά απαιτεί την ένταξη σε μια ομάδα όπου επικρατεί αυστηρή ιεραρχία και δεσπόζει η μορφή του δασκάλου. Οι αρχαίοι συγγραφείς αποδίδουν στον Πυθαγόρα το δόγμα της μετεμψύχωσης. Όποιος πιστεύει στη μετεμψύχωση πιστεύει ότι η ζωή συνεχίζεται μετά τον θάνατο. Επομένως η ανθρώπινη ψυχή θεωρείται κάτι το εντελώς διαφορετικό από το σώμα, είναι μια οντότητα αθάνατη και αυθύπαρκτη, η οποία μπορεί να ζήσει και μέσα σε διαφορετικά σώματα.

Στην εποχή του Πλάτωνα και του Aριστοτέλη οι Πυθαγορείοι κατέχουν μια σημαντική θέση στην πνευματική σκηνή της Eλλάδας. Oι πιο σημαντικές επιτεύξεις στα μαθηματικά και την αστρονομία προέρχονται από τον κύκλο των Πυθαγορείων: το πυθαγόρειο θεώρημα, η ανακάλυψη των ασυμμέτρων μεγεθών, η σφαιρικότητα του σύμπαντος, η πρόταση για την κίνηση της Γης. Tα παλαιότερα κείμενα που διαθέτουμε από την πυθαγόρεια παράδοση προέρχονται από τον Φιλόλαο, έναν σύγχρονο του Σωκράτη. Στα αποσπάσματα του Φιλόλαου τονίζεται η πρωταρχική σημασία του αριθμού, ο οποίος ανάγεται σε αρχή κατανόησης των πάντων. Oι αριθμοί βρίσκονται πίσω από τις αρμονικές κινήσεις των ουρανίων σωμάτων, από τη δεδομένη τάξη του σύμπαντος. Άρα στην πυθαγόρεια φιλοσοφία τα μαθηματικά, η μουσική και η αστρονομία συνδέονται στενά μεταξύ τους, αφού σε όλες κυριαρχεί ο αριθμός.

Ο Πλάτων έχει επηρεαστεί σε σημαντικό βαθμό από την πυθαγόρεια φιλοσοφία. Δέχεται την αθανασία της ψυχής και τη μετεμψύχωση, υποβάλλει τους μέλλοντες κυβερνήτες της ιδανικής του πολιτείας σε δεκάχρονη μαθηματική εκπαίδευση, και μέσω στον Τίμαιο εισηγείται μια εντυπωσιακή, πυθαγόρειας έμπνευσης, μαθηματική κοσμολογία. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη ο Πλάτων ακολουθεί του Πυθαγορείους σε δύο σημεία: 1) θεωρεί τους αριθμούς ως ουσίες των αισθητών όντων. 2) Παράγει όλη την πραγματικότητα από δύο αρχές μαθηματικής φύσης. Οι Πυθαγόρειοι μιλούσαν για το πέρας (ή Ένα) και το άπειρο, ενώ ο Πλάτων διατηρεί το Ένα αλλά αντικαθιστά το άπειρο των Πυθαγορείων με την «Aόριστο Δυάδα». Τα όσα αναφέρει ο Αριστοτέλης δεν προέρχονται τόσο από τους πλατωνικούς διαλόγους όσο από τα άγραφα δόγματα . δεν έρχονται όμς σε αντίθεση με όσα αναφέρει ο Πλάτων διαλόγους, όπως ο Φίληβος, ο Τίμαιος,και οι Νόμοι. Ο Πλάτων στρέφεται προς τους αριθμούς, και τους ταυτίζει με τις Ιδέες, γιατί ο αριθμός συμπυκνώνει την οργανική σχέση του Ενός και του Πολλών, της ενότητας και της πολλαπλότητας