Σωκρατικός διάλογος της πρώιμης συγγραφικής περιόδου του Πλάτωνα, με θέμα τη διδασκαλία της αρετής.

Ο Πρωταγόρας είναι ένας διάλογος που συμμετέχουν πολλά πρόσωπα, πιθανότατα έλαβε χώρα λίγο πριν το ξέσπασμα του Πελοποννησιακού πολέμου, το 433/2 π.Χ. Ο Σωκράτης αφηγείται την πρώτη συνάντησή του με τον σοφιστή Πρωταγόρα στο σπίτι του Καλλία, ενός εύπορου Αθηναίου. Εκεί συγκεντρώθηκαν διάσημοι Σοφιστές (Πρωταγόρας, Πρόδικος, Ιππίας), γνωστοί Αθηναίοι, φιλόδοξοι νεαροί και διάφοροι ξένοι, που δίνουν μια εικόνα εκείνης της εποχής. Δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε πότε ακριβώς γράφτηκε ο Πρωταγόρας, ίσως ανήκει στην πρώτη συγγραφική φάση του Πλάτωνα. Τα θέματα που συζητά έχουν κοινά στοιχεία με τους διαλόγους Λάχης, Χαρμίδης, Ευθύφρων, Μένων.

Ο διάλογος αρχίζει με ένα σύντομο πρόλογο: ο Σωκράτης διηγείται σε κάποιον φίλο του την άφιξη του Πρωταγόρα στην Αθήνα και τη συζήτηση που είχε μαζί του.

Αρχικά, λέει, βρίσκονταν στο σπίτι του Σωκράτη όπου ένας νεαρός, ο Ιπποκράτης, παρακαλεί τον Σωκράτη να μεσολαβήσει για να γνωρίσει τον Πρωταγόρα και να γίνει μαθητής του. Ο Σωκράτης αρχίζει να ρωτά τον Ιπποκράτη τους λόγους που θέλει κάτι τέτοιο και τους κινδύνους να διδαχτεί τα σοφιστικά τεχνάσματα.

Στη συνέχεια το σκηνικό μεταφέρεται στο σπίτι του Καλλία όπου ο Πρωταγόρας λέει στους συνομιλητές του ότι διδάσκει την «ευβουλία», δηλαδή τη σωστή διαχείριση ιδιωτικών και δημόσιων υποθέσεων. Ο Σωκράτης αντιδρά λέγοντας ότι η ευβουλία, δηλαδή η πολιτική αρετή, δεν μπορεί να διδαχτεί, κι αυτό αποδεικνύεται από την άσχημη πολιτική κατάσταση στην Αθήνα. Ο Πρωταγόρας απαντά με τον μύθο του Προμηθέα και του Επιμηθέα και επιχειρηματολογεί ότι η αρετή διδάσκεται.

Με τη σειρά του ο Σωκράτης ερευνά τις αρετές, δικαιοσύνη, σωφροσύνη, οσιότητα, σοφία, ανδρεία, πώς συνδέονται μεταξύ τους, και καταλήγει ότι οι αρετές ταυτίζονται. Η αντιπαράθεση του φιλόσοφου με τον σοφιστή είναι έντονη και όσοι παρακολουθούν, προτρέπουν τον Σωκράτη να μη σταματήσει.

Ο Πρωταγόρας ανταπαντά με στίχους του Σιμωνίδη για να υπερασπιστεί τη θέση του ότι η αρετή διδάσκεται, ενώ ο Σωκράτης χρησιμοποιεί σοφιστικές τεχνικές στον λόγο του για να πείσει για το αντίθετο. Στο τελευταίο μέρος του διαλόγου ο Σωκράτης υπερασπίζεται τη θέση του ότι όλες οι αρετές συνενώνονται σε μία, τη σοφία.

Στο τέλος συμβαίνει το εξής παράδοξο, οι δυο συνομιλητές καταλήγουν σε αντίθετες θέσεις από αυτές που διατύπωσαν στην αρχή: ο Σωκράτης ότι η αρετή είναι μια μορφή γνώσης, άρα μπορεί να διδαχτεί, ενώ ο Πρωταγόρας δηλώνει ότι η αρετή δεν μπορεί να διδαχτεί. Για το μόνο που συμφωνούν είναι ότι θα ξανασυζητήσουν το θέμα άλλη φορά.

Ο Πρωταγόρας είναι ένα έργο με περίπλοκη μορφή, δραματικά επεισόδια και διάλογο, αποδεικνύοντας ότι η δραματική μορφή συνδυάζεται με τη φιλοσοφία στους πλατωνικούς διαλόγους. Η ηθική γνώση δεν είναι πληροφορίες που μεταφέρονται από τον δάσκαλο στον μαθητή, αλλά μια δυναμική διαδικασία που περιλαμβάνει αυτόν που κατέχει τη γνώση, το αντικείμενο της γνώσης και τη μέθοδο μετάδοσης της γνώσης.