Σπουδαίος ρήτορας της Αθήνας του 4ου αιώνα, πρωταγωνίστησε στη διαμάχη για την παιδεία. Ως προς την παιδαγωγική του ήταν αντίπαλος του Πλάτωνα. Ως προς την πολιτική του υπέρ της ένωσης όλων των Ελλήνων ήταν αντίπαλος του Δημοσθένη.

Γιος κατασκευαστή μουσικών οργάνων ο Ισοκράτης μορφώθηκε, και μάλιστα υπήρξε μαθητής του σοφιστή Γοργία. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως λογογράφος (= έγραφε λόγους για να εκφωνηθούν στο δικαστήριο από τους αντίδικους).

Το 390 π.Χ. ίδρυσε τη σχολή του. Οι παιδαγωγικές του απόψεις και οι διαφορές του από τους αντιπάλους του παρουσιάζονται στο έργο του Κατά Σοφιστών.

Στη σχολή του φοιτούσαν νέοι από όλον τον ελληνικό κόσμο που αργότερα διέπρεψαν ως ρήτορες, συγγραφείς, πολιτικοί και στρατιωτικοί. Πιθανόν ο Αριστοτέλης μόλις πρωτοήρθε στην Αθήνα, να φοίτησε κοντά στον Ισοκράτη. Η σχολή του ως προς το παιδαγωγικό πρότυπο, τη λειτουργία, και τον ανταγωνισμό που προωθούσε, θεωρούταν αντίπαλη της Ακαδημίας του Πλάτωνα.

Στην πολιτική ο Ισοκράτης υποστήριζε το ιδανικό του πανελληνισμού, δηλαδή την ένωση όλων των Ελλήνων πολιτικά και πολιτισμικά. Είναι πολύ γνωστή η φράση του: «Αποκαλούμε Έλληνες αυτούς που έχουν λάβει ελληνική παιδεία παρά αυτούς που έχουν ελληνική καταγωγή». Ελληνική παιδεία μπορούσαν να λάβουν όσοι ζούσαν στην Αθήνα και κυρίως όσοι φοιτούσαν στη δική του σχολή όπου δίδασκε τα ιδανικά της ελληνικής ταυτότητας.

Ο Ισοκράτης περιλαμβάνεται στους δέκα σπουδαιότερους ρήτορες. Ωστόσο, ο ίδιος θεωρεί ότι γράφει και διδάσκει φιλοσοφία και όχι ρητορική. Γι αυτό και αντίπαλό του θεωρεί τον Πλάτωνα. Όμως, η φιλοσοφία του Ισοκράτη ως προς το περιεχόμενο και τη μέθοδο είναι εντελώς διαφορετικά από τη φιλοσοφία του Πλάτωνα.

Για τον Ισοκράτη, φιλοσοφία είναι να χρησιμοποιούμε ορθά τον λόγο και να συμμετέχουμε στην πολιτική (τό λέγειν καί τό πολιτεύεσθαι). Σκοπός της φιλοσοφικής παιδείας είναι να αποκτήσουμε ικανότητα να παίρνουμε αποφάσεις (τό βουλεύεσθαι).

Όπως ο σοφιστής Πρωταγόρας, έτσι και ο Ισοκράτης υποστηρίζει ότι η εκπαίδευση βελτιώνει τους ανθρώπους εκείνους που από τη φύση τους έχουν καλά στοιχεία. Στη ρητορική οι μαθητές που είναι ικανοί από τη φύση τους, βρίσκουν ποια είναι τα κατάλληλα λόγια, ποια είναι η κατάλληλη συγκυρία (ο καιρός) και ταυτόχρονα φροντίζουν για τον ρυθμό και τη μελωδικότητα των λέξεων που θα χρησιμοποιήσουν. Τέτοιου είδους ήταν οι λόγοι και τα κείμενα του Ισοκράτη.

Ο Ισοκράτης κάνει κριτική στον Πλάτωνα. Θεωρεί ότι η διαλεκτική του και τα μαθηματικά της Ακαδημίας είναι χρήσιμα για εξάσκηση στην αρχή της εκπαίδευσης. Η πορεία προς τις πλατωνικές Ιδέες, δηλαδή να φτάσουμε να αποκτήσουμε επιστημονική γνώση, είναι δύσκολη και απαιτεί πολύ χρόνο στο φιλοσοφικό πρόγραμμα του Πλάτωνα. Αντίθετα, ο Ισοκράτης προτείνει ένα πρόγραμμα σπουδών πολύ πιο απλό και προσιτό σε κάθε μαθητή. Επίσης, ο Πλάτων απορρίπτει την (απλή) γνώμη (δόξα), ενώ ο Ισοκράτης θεωρεί σημαντικό να μπορούμε να έχουμε γνώμη, αρκεί να είναι σωστή.

Οι Σοφιστές και ο Σωκράτης προτιμούσαν τον προφορικό λόγο και την αντιπαράθεση, ενώ ο Ισοκράτης εκφραζόταν με γραπτά κείμενα και προτιμούσε τη συμφωνία, την ομόνοια.

Ο Ισοκράτης εγκαινιάζει τη μεγάλη παράδοση της ελληνικής παιδείας που συνεχίστηκε με τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό, αργότερα με τον βυζαντινό, και σήμερα αποκαλούμε «ανθρωπιστική παιδεία».