«Επικουρισμός» ονομάζεται το φιλοσοφικό σύστημα που δημιούργησε ο Επίκουρος (4ος-3ος π.Χ.). Είχε μεγάλη επιρροή την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή εποχή. Ασχολήθηκε με όλους τους τομείς της φιλοσοφίας. Ωστόσο, σήμερα, όταν μιλάμε για «επικουρισμό» αναφερόμαστε κυρίως στις απόψεις του Επίκουρου για την ηθική.

Οι φιλοσοφικές θέσεις του Επίκουρου είναι εντελώς αντίθετες από αυτές του Πλάτωνα. Για παράδειγμα, η φυσική του Επίκουρου βασίζεται στη φυσική των ατομικών φιλοσόφων Δημόκριτου και Λεύκιππου. Κάθε πράγμα για τους Ατομικούς αποτελείται από άτομα που ενώνονται μεταξύ τους. Τα άτομα είναι αιώνια και άπειρα σωματίδια, που δεν τα καταλαβαίνουμε με τις αισθήσεις επειδή είναι πολύ μικρά και αόρατα, και κινούνται διαρκώς στο μη ον, το κενό.

Ο Πλάτων δεν αναφέρει τους Ατομικούς σε κανένα έργο του. Οι διαφορές Ατομικών και Πλάτωνα είναι οι εξής:

α) Φύση: για τον Πλάτωνα η φύση και ο ουρανός αποτελούν ένα καλά ρυθμισμένο σύστημα που έχει ένα τέλος, έναν συγκεκριμένο καλό σκοπό. Το αντίθετο πιστεύουν οι Ατομικοί και αργότερα ο Επίκουρος: η φύση δεν υπηρετεί κανένα σκοπό. Όλα όσα βρίσκονται στον κόσμο είναι αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης κατάστασης σε συγκεκριμένο χρόνο. Η επιστήμη αυτό που μπορεί να κάνει είναι να περιγράφει αναλυτικά αυτήν την κατάσταση.

β) Επιστήμη: για τον Πλάτωνα ο άνθρωπος είναι ικανός να αποκτήσει ακριβή επιστημονική γνώση (επιστήμη).

Στον επίγειο κόσμο μπορούμε να έχουμε μόνο απλή γνώμη (δόξα) για τα πράγματα.

Μόνο όταν βρεθούμε στον κόσμο των Ιδεών μπορούμε να αποκτήσουμε επιστήμη.

Το αντίθετο πιστεύουν οι Ατομικοί και αργότερα ο Επίκουρος: δεν υπάρχει άλλος κόσμος παρά μόνο ο επίγειος, αυτός που βλέπουμε γύρω μας, και η γνώση που αποκτούμε προέρχεται από τις αισθήσεις.

Αν και έχουνε εντελώς διαφορετικές απόψεις, φαίνεται ότι ο Επίκουρος έχει επηρεαστεί αρκετά από τον Πλάτωνα.

Όλοι οι φιλόσοφοι της αρχαιότητας ασχολήθηκαν με την ευδαιμονία, την ευτυχία ως σκοπό της ζωής του ανθρώπου. Άλλωστε τι νόημα θα είχε να ζούμε αν δεν είμαστε ευτυχισμένοι; Όπως γράφει ο Αριστοτέλης, ένας μαθητής του Πλάτωνα, ο Εύδοξος, ήταν ο πρώτος που υποστήριξε έναν τρόπο ζωής με στόχο την ηδονή/χαρά. Ο «ηδονισμός» είναι μια θεωρία που η ηδονή/χαρά, είναι το μόνο καλό ενώ η λύπη/στεναχώρια είναι το μόνο κακό. Η φύση του ανθρώπου είναι να αναζητά την ηδονή.

Ο Πλάτων δεν υποστήριξε τον ηδονισμό γιατί ο ηθικός βίος δεν έχει τόσες ηδονές. Συζητά, όμως, για την ηδονή στους διαλόγους Πρωταγόρας, Γοργίας, Πολιτεία, και κυρίως στον Φίληβο. Στον Φίληβο, κάθε φυσικός οργανισμός πρέπει να βρίσκεται σε μια κατάσταση ισορροπίας για να μπορεί να λειτουργεί. Η ηδονή ως ικανοποίηση μιας έλλειψης, π.χ. πείνα, είναι αναγκαία για να ξαναβρεί ο οργανισμός την ισορροπία του.

Ο Επίκουρος αποδέχτηκε την πλατωνική άποψη ότι όταν διαταράσσεται η φυσική ισορροπία του οργανισμού νιώθουμε λύπη, όταν επανέρχεται νιώθουμε χαρά.

Η πλατωνική φιλοσοφία επηρέασε την ηθική του Επίκουρου και των οπαδών του. Κυρίως από τον διάλογο Φίληβος οι Επικούρειοι πήραν επιχειρήματα που ενώ ήταν αντι-ηδονιστικά, τα μετέτρεψαν όπως ήθελαν για να καταλήξουν στον ηδονισμό: η ηδονή/χαρα είναι το καλύτερο αγαθό για μια ευτυχισμένη ζωή.