Κατηγορία: Φιλοσοφικές θεωρίες
Πολιτική φιλοσοφία του Πλάτωνα
Ο Πλάτων στους διαλόγους του επιδεικνύει έντονο ενδιαφέρον για την πολιτική και ασκεί κριτική στους θεσμούς της Αθηναϊκής δημοκρατίας.
Η πιο γνωστή πλατωνική ιδέα στην πολιτική φιλοσοφία είναι η ταύτιση των αρχόντων με τους φιλοσόφους. Στην
η ιδανική πόλη είναι εφικτή μόνο εάν βασιλέψουν οι φιλόσοφοι. Σημαντικό στοιχείο αυτής της θέσης είναι η περιφρόνηση που δείχνουν οι φιλόσοφοι (οι μόνοι που έχουν κατακτήσει την πραγματική γνώση) για την εξουσία. Το γεγονός ότι θα κυβερνήσουν παρά τη θέλησή τους τους καθιστά καλύτερους και πιο ανιδιοτελείς από τους άλλους πολιτικούς που επιδιώκουν να κυβερνήσουν προκειμένου να εξασφαλίσουν κάποιο όφελος.
Το περιεχόμενο των σπουδών των φιλοσόφων-βασιλέων είναι ενδεικτικό της εκπαίδευσης που θα λάμβαναν όσοι θα ήθελαν να γίνουν πολιτικοί. Ο Σωκράτης σε μια σειρά διαλόγων του Πλάτωνα προσπαθεί να ορίσει εκείνη την τέχνη που θα κάνει κάποιον να γίνει πραγματικός πολιτικός. Η αναζήτηση της πολιτικής τέχνης σε σε αυτούς τους διαλόγους ταυτίζεται με την αναζήτηση των προϋποθέσεων εκείνων που οδηγούν στη γνώση.
Η θέση του Πλάτωνα για τους φιλοσόφους βασιλείς καθώς και οι απαξιωτικές του θέσεις για τη δημοκρατία οδηγούν πολλούς στο συμπέρασμα ότι ο Πλάτων υπήρξε εχθρός της δημοκρατίας. Όπως και πολλοί άλλοι στοχαστές της εποχής του ο Πλάτων ασκεί οξεία κριτική στους πολιτικούς της δημοκρατίας τους οποίους περιγράφει ως δημαγωγούς και λαϊκιστές. Έντονη είναι και η κριτική που ασκεί στο σώμα των πολιτών που μετέχουν στην εκκλησία του δήμου. Τους παρουσιάζει ως ένα σώμα ανίκανο να κρίνει. Με αυτόν τον τρόπο ο Πλάτων απαξιώνει την κοινή γνώμη. Παρά την κριτική που ασκεί στη δημοκρατία της εποχής του, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι δύο στοιχεία των έργων και της φιλοσοφίας του, ο διάλογος και η διαλεκτική, είχαν μεγάλη συμβολή στην ιστορία της δημοκρατίας.
Στην Πολιτεία του Πλάτωνα εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι απουσιάζει εντελώς ο γραπτός νόμος ο οποίος εισάγεται στο διάλογο
. Εκεί ο Πλάτων υποστηρίζει ότι ακόμα και αν βρεθεί ο ιδεώδης κάτοχος της πολιτικής τέχνης, δε θα μπορεί να επικοινωνήσει με όλους τους πολίτες λόγω αντικειμενικών δυσκολιών. Ο γραπτός νόμος λοιπόν θα βοηθήσει τον ιδανικό κυβερνήτη στην σωστή διακυβέρνηση της πόλης. Την έννοια του γραπτού νόμου συναντάμε επίσης στον Κρίτωνα όπου συζητείται το θέμα της υπακοής στον νόμο. Στον διάλογο
ο γραπτός νόμος παρουσιάζεται ως η χρυσή αλυσίδα που συνδέει τους ανθρώπους με τους θεούς. Ο νομοθέτης, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, θα έχει τη δυνατότητα να πείσει του πολίτες να ακολουθούν τους νόμους με τη θέλησή τους