Συγγραφέας ιστορικών έργων (1-2ος αι. μ.Χ.) που έζησε στη Βοιωτία και μελέτησε την πλατωνική φιλοσοφία.

Ο Πλούταρχος γεννήθηκε στη Χαιρώνεια της Βοιωτίας, σπούδασε στην Αθήνα με δάσκαλο τον πλατωνικό φιλόσοφο Αμμώνιο, όταν ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Νέρων βρισκόταν στην Ελλάδα (66 μ.Χ.). Ταξίδεψε στη Ρώμη και την Αλεξάνδρεια και επέστρεψε στη Χαιρώνεια και στους Δελφούς όπου υπηρέτησε ως ιερέας του Απόλλωνα. Ο Πλούταρχος έγραψε 227 έργα − τα περισσότερα δεν σώζονται − σύμφωνα με τον κατάλογο που έφτιαξε ο γιος του ο Λαμπρίας. Αυτά διαιρούνται σε φιλοσοφικά και σε ιστορικά/βιογραφικά.

Έχουν σωθεί 78 Βίοι, που είναι οργανωμένοι σε ζεύγη ιστορικών προσωπικοτήτων: ένας Έλληνας-ένας Ρωμαίος.

Τα φιλοσοφικά του έργα έχουν τον τίτλο Ηθικά: υπερασπίζεται τη φιλοσοφία του Πλάτωνα ενάντια στους Στωικούς και Επικούρειους οι οποίοι, κατά τον Πλούταρχο, δεν έχουν προσφέρει τίποτα καινούργιο στον φιλοσοφικό στοχασμό, αλλά έχουν δανειστεί από την πλατωνική φιλοσοφία και έχουν κάνει λανθασμένες ερμηνείες της.

O Πλούταρχος μελέτησε και επηρεάστηκε από την πλατωνική φιλοσοφία. Πιστεύει ότι οι θέσεις (δόγματα) του Πλάτωνα εκφράζονται στους διαλόγους του. Καθήκον ενός πλατωνικού φιλόσοφου είναι να τις εντοπίζει και να τις ερμηνεύει.

Θεωρεί ότι ο Πλάτων στους διαλόγους του συνδυάζει την απορία και την αμφιβολία (σκεπτικισμό) με τη φιλοσοφία. Άρα, λοιπόν, η πλατωνική παράδοση συνεχίζεται όταν η Ακαδημία υιοθετεί τον σκεπτικισμό (Σκεπτική Ακαδημία) με τον Αρκεσίλαο και τον Καρνεάδη.

Σύμφωνα με τον Πλούταρχο η απορία είναι βασικό στοιχείο της πλατωνικής φιλοσοφίας, γι αυτό και μιμήθηκε τον Πλάτωνα γράφοντας διαλόγους με μύθους, μεταφορές κι αναλογίες. Πρωταγωνιστές στους διαλόγους του είναι χαρακτήρες που μοιάζουν με τους συγγενείς του, ενώ ο ίδιος δεν εμφανίζεται πουθενά.

Ο Πλούταρχος ασχολήθηκε με όλα τα φιλοσοφικά ζητήματα των πλατωνικών διαλόγων με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον Τίμαιο και την πλατωνική μεταφυσική. Στον Τίμαιο παρουσιάζεται η πλατωνική θεωρία για τη γένεση του σύμπαντος, μέρος του οποίου είναι ο άνθρωπος. Συζητούνται οι αιτίες που δημιούργησαν τα όντα και συνδέονται τα νοητά όντα (όσα αντιλαμβανόμαστε με τον νου) με τα αισθητά (όσα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις). Ο κόσμος δημιουργήθηκε από τον δημιουργό-θεό ο οποίος τακτοποίησε την ύλη (χώρα).

Ο Πλούταρχος εμπνεύστηκε από τους Νόμους (βιβλίο 10) τη θεωρία του για τον κόσμο και τη ψυχή. Η ψυχή του κόσμου έχει διπλή φύση, είναι λογική και ά-λογη: αρχικά ήταν άλογη αλλά χάρη στη θεία παρέμβαση έγινε λογική. Ωστόσο, παραμένουν μέσα της στοιχεία του άλογου τα οποία προκαλούν το κακό στον κόσμο.

Η διπλή φύση της ψυχής του κόσμου αφορά και την ψυχή του ανθρώπου: το λογικό μέρος συγκρούεται με το ά-λογο. Ο Πλούταρχος διακρίνει τον άνθρωπο σε τρία μέρη, σώμα-ψυχή-νου, και θεωρεί την ψυχή το ενδιάμεσο μεταξύ σώματος και νου. Η ψυχή γίνεται λογική όταν συνδέεται με τον νου και άλογη όταν συνδέεται με το σώμα.

Οι φιλοσοφικές απόψεις του Πλούταρχου απασχόλησαν τους μεταγενέστερους στοχαστές ∙ κυρίως ότι έδωσε έμφαση στον πλατωνικό Τίμαιο, και ότι έλαβε υπόψη του το πλατωνικό έργο συνολικά για να κάνει τις ερμηνείες του.