Διάλογος της πρώτης συγγραφικής περιόδου του Πλάτωνα με θέμα την ποίηση, τους ποιητές και την ποιητική έμπνευση.
Ο Ίων είναι διάλογος μεταξύ του Σωκράτη και του ραψωδού Ίωνα από την Έφεσο της Ιωνίας. Ο Ίων ήρθε στην Αθήνα για να πάρει μέρος στη γιορτή «Παναθήναια». Ο διάλογος είναι ευθύς, με απλή δομή, και υπολογίζεται περίπου στο 413 π.Χ.
Ο Γερμανός λογοτέχνης Γκαίτε (τον 18ο αιώνα) και ο φιλόλογος Σλάιερμαχερ (τον 19ο αιώνα) αμφισβήτησαν άμεσα ή έμμεσα τη γνησιότητα του διαλόγου, δηλαδή θεώρησαν ότι ίσως να μη γράφτηκε από τον ίδιο τον Πλάτωνα. Ωστόσο, σήμερα, η φιλολογική έρευνα έχει καταλήξει ότι πρόκειται για γνήσιο διάλογο του φιλοσόφου.
Ο Σωκράτης προσπαθεί να αποδείξει στον Ίωνα ότι η ικανότητά του να συγκινεί τα πλήθη απαγγέλλοντας ποιήματα δεν βασίζεται σε κάποια ειδική γνώση (τέχνη) που απέκτησε με κόπο, αλλά προέρχεται από θεϊκή έμπνευση (θεία μοίρα). Ο Ίων με κάποιες αμφιβολίες παραδέχεται ότι όταν απαγγέλλει βρίσκεται σε κατάσταση έκστασης. Εάν οι ποιητές είχαν την ειδική γνώση να γράφουν ποιήματα, τότε κάθε ποιητής θα μπορούσε να συνθέσει ποιήματα για όλα τα είδη ποίησης. Αντιθέτως, διαπιστώνουμε ότι ο καθένας τους συνθέτει ποιήματα μόνο για ένα είδος ποίησης (π.χ. έπος, παιάνα, διθύραμβο, κ.λπ.).
Στη συνέχεια, ο Σωκράτης με τον διάλογο οδηγεί τον Ίωνα σε αδιέξοδο: ο Ίων φτάνει στο σημείο να παραδεχτεί ότι ο ραψωδός γνωρίζει τα πάντα, κατόπιν ότι γνωρίζει αυτά που λένε οι άνδρες και οι γυναίκες, οι ελεύθεροι και οι δούλοι, και τέλος ότι γνωρίζει τα λόγια ενός στρατηγού. Τότε όμως η τέχνη του ραψωδού ταυτίζεται με την τέχνη του στρατηγού. Είναι κάτι τέτοιο δυνατόν;
Ο διάλογος τελειώνει με ένα δίλημμα: είτε ο Ίων διαθέτει ικανότητα σε κάποια τέχνη την οποία αρνείται να αποκαλύψει, οπότε είναι απατεώνας ∙ είτε δεν διαθέτει καμία ικανότητα, οπότε η έμπνευσή του προέρχεται από αλλού, από τον θεό. Ο Ίων επιλέγει τη δεύτερη εκδοχή. H θεωρία ότι η έμπνευση μεταδίδεται από τη θεϊκή Μούσα σε κάποιον άνθρωπο ίσως προέρχεται από τον Δημόκριτο.
Το βασικό θέμα του Ίωνα, η διάκριση ανάμεσα στη λογική γνώση και τη θεία έμπνευση, εμφανίζεται και σε άλλους διαλόγους. Σκοπός του Πλάτωνα είναι να δείξει ότι οι ποιητές δεν είναι ικανοί δάσκαλοι για τη μόρφωση των νέων αλλά ούτε και των ενηλίκων. Ο ραψωδός Ίων είναι εκπρόσωπος ενός παλαιού τρόπου σκέψης και εκπαίδευσης. Το παιδαγωγικό σχέδιο που είχε στον νου του ο Πλάτων βασίζεται στην κριτική της ποίησης, στην εξειδίκευση σε έναν τομέα της επιστήμης και στην έρευνα που διεξάγεται με τη διαλεκτική και τα λογικά επιχειρήματα. Συμπερασματικά, ο Ίων εκφράζει την αντιπαράθεση ποίησης και φιλοσοφίας που θα κορυφωθεί στην Πολιτεία με την εξορία των ποιητών από την πόλη.
