Ο Μαϊμονίδης (1138-1204) πραγματοποιεί μια μεγάλη σύνθεση περιπατητικής φιλοσοφίας και εβραϊκής παράδοσης, στην οποία επιχειρείται να καταδειχθεί η συμβατότητα Λόγου και Αποκάλυψης.

Ο Μωυσής Μαϊμονίδης (Mosheh ben Maimon, 1138-1204) είναι ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της μεσαιωνικής εβραϊκής φιλοσοφίας. Γεννήθηκε στην Κόρδοβα της Ισπανίας, και μετά από πολλές μετακινήσεις, εγκαταστάθηκε στο Κάιρο. Τα θεολογικά έργα του, στα οποία συστηματοποιεί με τρόπο υποδειγματικό το ραββινικό δίκαιο, εξακολουθούν να αποτελούν βασικά ορόσημα της ιουδαϊκής πνευματικής παράδοσης. Το κύριο φιλοσοφικό του έργο είναι το μνημειώδες Dalalat al-Ha’irin ή Οδηγός προς τους απορούντες, γραμμένο στην αραβική γλώσσα. Η σκέψη του Μαϊμονίδη άσκησε μεγάλη επιρροή στη δυτική φιλοσοφία, τόσο τη μεσαιωνική όσο και στη νεότερη.

Στον Οδηγό προς τους απορούντες, ο οποίος έχει τη μορφή επιστολής προς έναν προχωρημένο σπουδαστή των Γραφών και του Ταλμούδ, ο Μαϊμονίδης καταπιάνεται με ένα θεμελιώδες παράδοξο: πώς είναι δυνατό η αποκεκαλυμμένη αλήθεια της θρησκείας να βρίσκεται σε διάσταση με την αλήθεια που φανερώνει ο φιλοσοφικός στοχασμός; Σύμφωνα με τον Μαϊμονίδη, η διάσταση αυτή είναι επίπλαστη. Αιτία της πλάνης είναι το γεγονός ότι η Βίβλος ερμηνεύεται κατά γράμμα, τη στιγμή που πρέπει να κατανοηθεί συμβολικά. Ο θεός που φανερώνεται στη Βίβλο εκ πρώτης όψεως βρίθει ανθρωπομορφικών χαρακτηριστικών. Αν όμως κατανοήσουμε τον θεό με τέτοιο τρόπο, τότε στην πραγματικότητα, λέει ο Μαϊμονίδης, επιστρέφουμε στην ειδωλολατρία. Η Γραφή, κατά τον Μαϊμονίδη, αναπτύσσει την ίδια θεολογία, μεταφυσική και κοσμολογία, με αυτήν που φανερώνει ο φιλοσοφικός Λόγος.

Ο Μαϊμονίδης οικειοποιείται τα αριστοτελικά επιχειρήματα για την ύπαρξη του θεού. Κάθε υλικό ον είναι πεπερασμένο• κάθε πεπερασμένο ον έχει πεπερασμένη δύναμη• κάθε ον με πεπερασμένη δύναμη μπορεί να παραγάγει πεπερασμένη κίνηση. Όμως, η κίνηση των ουρανίων σωμάτων είναι αιώνια. Συνεπώς, για να εξηγηθεί αυτή η κίνηση, απαιτείται να αναγνωρίσουμε την ύπαρξη ενός όντος με άπειρη δύναμη, και τέτοιο μπορεί να είναι μόνο ένα άυλο ον: ο θεός.

Το ζήτημα της κίνησης των ουρανίων σωμάτων συνδέεται με το ζήτημα της αιωνιότητας του κόσμου. Στο σημείο αυτό, ο Μαϊμονίδης παίρνει αποστάσεις από τον Αριστοτέλη, αναπτύσσοντας ένα επιχείρημα που θα χρησιμοποιήσει στη συνέχεια και ο Θωμάς Ακινάτης. Η αιωνιότητα του κόσμου είναι αδύνατο να αποδειχθεί φιλοσοφικά. Το ίδιο όμως ισχύει και για την αντίθετη ιδέα, ότι δηλ. ο κόσμος έχει μια χρονική αφετηρία, ιδέα την οποία προϋποθέτει το δόγμα της Κτίσεως του κόσμου από τον θεό. Ο Μαϊμονίδης θεωρεί ότι στο ζήτημα αυτό η πλατωνική διδασκαλία περί ενός «δημιουργού»-οργανωτή της άτακτης πρώτης ύλης, βρίσκεται κοντύτερα στην αλήθεια, μολονότι και ο Πλάτων τελικά σφάλλει, στο μέτρο που αρνείται την εκ του μηδενός Κτίση.

Η φιλοσοφία του Μαϊμονίδη είναι συνυφασμένη με έναν ριζοσπαστικό θεολογικό αποφατισμό, στον οποίο βασικές νεοπλατωνικές ιδέες ωθούνται στα λογικά τους άκρα. Όντας άυλος, ο θεός είναι απόλυτα απλός –δεν περιλαμβάνει καμία σύνθεση. Για τον λόγο αυτό όμως δεν μπορεί να οριστεί: κάθε ορισμός συνίσταται στη σύνθεση ενός γένους με μια ειδοποιό διαφορά. Επιπλέον, κάθε προσπάθεια ακόμη και να περιγράψουμε τον θεό είναι καταδικασμένη σε αποτυχία, στο μέτρο που κάθε περιγραφή συνίσταται στη σύνθεση ενός υποκειμένου με ένα κατηγορούμενο. Ο θεός είναι καταστατικά άρρητος, πράγμα που σημαίνει ότι αναφορικά με τον θεό θεμιτή είναι μονάχα η σιωπή.