Το τρίτο από τα δέκα συνολικά βιβλία του έργου του Διογένη Λαέρτιου είναι αφιερωμένο στον Πλάτωνα. Περιλαμβάνει τη βιογραφία του φιλοσόφου, σύνοψη των φιλοσοφικών του θέσεων και μια εισαγωγή στους πλατωνικούς διαλόγους.

Η ταυτότητα του Διογένη Λαέρτιου παραμένει ως σήμερα άγνωστη. Το όνομά του πιθανόν να δηλώνει την καταγωγή του από την πόλη Λαέρτη της Κιλικίας ή εμφανίζεται ως φιλολογικό ψευδώνυμο. Από το έργο του συμπεραίνουμε ότι έζησε τον 3ο μ.Χ. αι.

Το έργο του Διογένη Λαέρτιου είναι η παλαιότερη συλλογή βιογραφιών Ελλήνων φιλοσόφων που μάς σώζεται ακέραια. Ο πλήρης τίτλος του έργου του είναι Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων καὶ τῶν ἐν ἑκάστῃ αἱρέσει ἀρεσκόντων ἐν ἐπιτόμῳ συναγωγή (συχνά αναφέρεται απλώς ως Βίοι). Όπως δηλώνει ο τίτλος, το έργο είναι σύνθετο: σε κάθε βιβλίο η βιογραφία του εκάστοτε φιλοσόφου συνοδεύεται από μια περίληψη των φιλοσοφικών του αρχών. Ενίοτε (όπως π.χ. στην περίπτωση του Επίκουρου) τα βιβλία εμπλουτίζονται με πρωτότυπα φιλοσοφικά και άλλα κείμενα (επιστολές, διαθήκες κ.ο.κ.). Συνιστά πολύτιμη πηγή πληροφοριών για τη ζωή και το έργο των αρχαίων φιλοσόφων, καθώς σε πολλές περιπτώσεις οι πρωτότυπες πηγές έχουν χαθεί. Το έργο του Διογένη δεν είναι προϊόν πρωτότυπης εργασίας∙ ο Διογένης συλλέγει το υλικό του από προγενέστερες πηγές (κυρίως ελληνιστικές), επιλέγει τα αποσπάσματα που τον ενδιαφέρουν και παρουσιάζει τη δική του σύνθεση. Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι η εγκυρότητά των πληροφοριών που παραδίδει είναι συχνά αμφισβητήσιμη.

Το έργο αποτελείται από δέκα βιβλία, στα οποία η ιστορία της ελληνικής φιλοσοφίας διακρίνεται σε δύο φιλοσοφικές παραδόσεις (διαδοχές), την ιωνική (βιβλία 2-7) και την ιταλική παράδοση (βιβλία 8-10). Η ονομασία τους προέρχεται από την καταγωγή των πρωτουργών κάθε παράδοσης (Θαλής και Πυθαγόρας αντίστοιχα). 

Το τρίτο και το δέκατο βιβλίο του Διογένη είναι τα μόνα που αφιερώνει αποκλειστικά σε έναν φιλόσοφο. Η προνομιακή μεταχείριση του Πλάτωνα φαίνεται ότι οφείλεται στο ειδικό ενδιαφέρον που είχε για τον φιλόσοφο η αναγνώστρια στην οποία αφιερώνεται το έργο. Ο Διογένης την αποκαλεί «φιλοπλάτωνα», χωρίς πάντως να αποκαλύπτει το όνομά της. Πιθανόν η ιδιαιτερότητα του τρίτου βιβλίου και το πλούσιο υλικό που παραθέτει ο Διογένης να φανερώνει την προσπάθειά του να ανταποκριθεί στις προσδοκίες της αναγνώστριας αυτής.

Κατά κανόνα τα βιβλία του Λαέρτιου περιέχουν δύο μέρη, ένα βιογραφικό κι ένα φιλοσοφικό στο οποίο συνοψίζει τις θέσεις του κάθε βιογραφούμενου. Στην περίπτωση του Πλάτωνα ο Διογένης οργανώνει το υλικό του ως εξής: Α. §1-47: Βιογραφία του Πλάτωνα Β. §48-66: Οι πλατωνικοί διάλογοι Γ. §67-80: Σύνοψη των πλατωνικών φιλοσοφικών θέσεων Δ. §80-109: Διαιρέσεις.

Η ενότητα αυτή συνιστά μία από τις έξι σωζόμενες αρχαίες βιογραφίες του Πλάτωνα. Παρουσιάζει τη βασική δομή των αρχαίων βιογραφιών: γέννηση και καταγωγή του βιογραφούμενου, εκπαίδευση, νεότητα, επιρροές και σχέσεις με τους στοχαστές της εποχής, φιλοσοφικά επιτεύγματα, μαθητές, ταξίδια, θάνατος και υστεροφημία.

Στη βασική αυτή δομή ο Διογένης προσθέτει πολυάριθμα ἀνέκδοτα, που στόχο έχουν να παρουσιάσουν το ήθος του φιλοσόφου και σκιαγραφούν έναν χαρακτήρα μετριοπαθή και αυστηρό.  Τα βασικά επεισόδια του πλατωνικού βίου σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο παρουσιάζονται ως εξής:

• Ο Πλάτων είναι το πρώτο ιστορικό πρόσωπο που φέρεται να προέρχεται από την ένωση ενός θεού (του Απόλλωνα) και μιας θνητής (της μητέρας του Περικτιόνης).

• Κατάγεται από αριστοκρατική οικογένεια, στοιχείο που σηματοδοτεί την πρώιμη εξοικείωσή του με την πολιτική ζωή της Αθήνας.

• Η μύηση του Πλάτωνα στη φιλοσοφία οφείλεται στη γνωριμία του με τον Σωκράτη και τη βαθιά επιρροή που άσκησε η δίκη και ο θάνατος του τελευταίου.

• Οι φιλοσοφικές του καταβολές περιλαμβάνουν, εκτός από τον Σωκράτη, τον Ηράκλειτο και τον Πυθαγόρα. Παράλληλα, ο Διογένης εκθέτει τις γνωστές από την αρχαιότητα κατηγορίες κατά του Πλάτωνα για λογοκλοπή (λ.χ. ότι αντέγραψε την Πολιτεία

από τον Πρωταγόρα).

• Η μέγιστη συνεισφορά του στην ιστορία της φιλοσοφίας είναι η πρωτότυπη συγγραφή φιλοσοφικών διαλόγων και η εισαγωγή της διαλεκτικής στη φιλοσοφική σκέψη.

• Τα ταξίδια του Πλάτωνα, και ιδιαίτερα τα τρία ταξίδια που πραγματοποίησε στη Σικελία, καθόρισαν τη στάση του φιλοσόφου. Παρουσιάζονται ταυτόχρονα οι γνωστές κατηγορίες για παρασιτισμό στην αυλή του Διονυσίου, τυράννου των Συρακουσών.

• Ο Πλάτων ιδρύει την Ακαδημία , την πρώτη φιλοσοφική σχολή, και εγκαινιάζει έτσι μια μακρά φιλοσοφική και παιδαγωγική παράδοση.

• Ο θάνατος του φιλοσόφου συνιστά ένα δημόσιο γεγονός. Ο Διογένης είναι η μόνη πηγή που διασώζει τη διαθήκη του Πλάτωνα, παρότι η γνησιότητά της ελέγχεται. Παρά το γεγονός ότι το πρωταρχικό υλικό για τη σύνθεση αυτής της βιογραφίας προέρχεται από την ελληνιστική παράδοση και φέρει τα χαρακτηριστικά της, ο Διογένης λειτουργεί επιλεκτικά και προσπαθεί να ισορροπήσει τις φιλοπλατωνικές και αντιπλατωνικές τάσεις των πηγών του. Αυτό που τον ενδιαφέρει δεν είναι μια ιστορικά έγκυρη βιογραφία, αλλά η απεικόνιση του Πλάτωνα ως φιλοσοφικού πρότυπου.

Η παρουσίαση των πλατωνικών θέσεων της ενότητας αυτής είναι μια χαρακτηριστική εισαγωγή στην πλατωνική φιλοσοφία του 2ου-3ου αι. μ.Χ., όπως αυτές που συναντάμε σε αντίστοιχα εγχειρίδια πλατωνικής φιλοσοφίας της εποχής. Απευθύνεται σε αρχάριους μαθητές της φιλοσοφίας και εκθέτει επιγραμματικά τις θέσεις του Πλάτωνα κυρίως στη φυσική φιλοσοφία. Η ηθική και η διαλεκτική παρουσιάζονται επιγραμματικά. Κυρίαρχη θέση εδώ έχει ο πλατωνικός Τίμαιος, από τον οποίο παρουσιάζεται μια περίληψη των κοσμολογικών αρχών και της κοσμογονίας. Φαίνεται ότι η ενότητα στο σύνολό της προέρχεται από μια σύνοψη του πλατωνικού Τίμαιου. Χαρακτηρίζεται από μεσοπλατωνικές επιδράσεις, τόσο ως προς την ορολογία όσο και ως προς το περιεχόμενο, στο οποίο υπεισέρχονται στωικές και αριστοτελικές επιρροές. Τα θέματα παρουσιάζονται με της εξής σειρά: 

• Η αθανασία της ανθρώπινης ψυχής 
• Σύσταση και λειτουργία της ψυχής του κόσμου 
• Η μαθηματική δομή του σύμπαντος 
• Κοσμολογικές αρχές: θεός, ύλη, παράδειγμα 
• Τα στοιχεία
• Ιδιότητες του αισθητού κόσμου 
• Χρόνος και ουράνια σώματα
• Αρετές και σκοπός του ανθρώπινου βίου 
• Η διαλεκτική ως εύρημα του Πλάτωνα

Στις διαιρέσεις περιλαμβάνονται περισσότεροι από τριάντα ορισμοί εννοιών, οι οποίες διαιρούνται σε επιμέρους είδη. Για παράδειγμα τα αγαθά διακρίνονται σε ψυχικά, σωματικά και εξωτερικά αγαθά, τα πολιτεύματα σε δημοκρατικά, αριστοκρατικά, ολιγαρχικά, βασιλικά και τυραννικά. Ο Διογένης αναφέρει ότι το απόσπασμα προέρχεται από τον Αριστοτέλη, ο οποίος υποτίθεται ότι παραθέτει γνήσιους πλατωνικούς ορισμούς. Παρότι το χωρίο θεωρείται σήμερα ψευδοαριστοτελικό, φαίνεται ότι ανήκει πράγματι στην εποχή της Παλαιάς Ακαδημίας και αποτελεί μία από τις παλαιότερες πηγές που βρίσκουμε στον Διογένη Λαέρτιο.

Το βιβλίο του Διογένη Λαέρτιου για τον Πλάτωνα αποτελεί ένα συμπίλημα προγενέστερων πηγών, που χρονολογικά εκτείνονται από τον 3ο αι. π.Χ. ως τον 2ο αι. μ.Χ.. Διασώζει έτσι αποσπάσματα που δε γνωρίζουμε από άλλες πηγές, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζει ισχυρές μεσοπλατωνικές επιρροές. Η βιογραφική ενότητα είναι πολύ πιο συνεκτική και εκλεπτυσμένη, σε αντίθεση με τη φιλοσοφική που εμπεριέχει υπεραπλουστεύσεις και αντιφάσεις. Είναι φανερό ότι ο συγγραφέας επεξεργάζεται τις πηγές του και προσπαθεί να προσαρμόσει το περιεχόμενο στις προσδοκίες και τις δυνατότητες ενός άπειρου μαθητή της φιλοσοφίας.