Ο Ιούδας Λέων Αμπραβανέλ (περ.1465-περ.1525) αναπτύσσει ένα πολυεπίπεδο φιλοσοφικό σύστημα θεμελιωμένο στην έννοια του έρωτα, συνδυάζοντας θέματα του αναγεννησιακού συγκρητικού πλατωνισμού με μοτίβα από την εβραϊκή και αραβική παράδοση.

Ο Ιούδας Λέων Αμπραβανέλ (Judah Leo ben Isaac Abravanel ή Abrabanel, περ. 1465-περ. 1525), γνωστός και ως Λέων ο Εβραίος (Leo Hebreaus), είναι από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της αναγεννησιακής φιλοσοφίας. Γεννήθηκε στη Λισαβόνα σε διαπρεπή εβραϊκή οικογένεια λογίων και κρατικών αξιωματούχων, έζησε για ένα διάστημα στην Ισπανία, ενώ μετά τον διωγμό των Εβραίων από την Ιβηρική χερσόνησο, εγκαταστάθηκε στη Νάπολη.

Το κύριο έργο του είναι οι Διάλογοι του Έρωτα (Dialoghi d’amore), οι οποίοι, σύμφωνα με την πιθανότερη εκδοχή, γράφτηκαν στα ιταλικά, γνωρίζοντας τεράστια επιτυχία σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Οι Διάλογοι του Έρωτα είναι μια συζήτηση ανάμεσα στον Φίλωνα και τη Σοφία. Ο Φίλων υπερασπίζεται θέσεις κατά βάση αριστοτελικές, ενώ η Σοφία πλατωνικές. Σταθερή επιδίωξη του Αμπραβανέλ είναι να δείξει πως οι διαφορές μεταξύ Πλάτωνα και Αριστοτέλη είναι διαφορές ορολογίας και έμφασης και όχι περιεχομένου. Ο Αμπραβανέλ αντλεί από μια ευρύτατη ποικιλία πηγών. Μολονότι η σκέψη του δικαιολογημένα τοποθετείται στην άμεση συνέχεια των μεγάλων στοχαστών του αναγεννησιακού πλατωνισμού, ιδίως του *Μαρσίλιο Φιτσίνο και του *Πίκο ντέλα Μιράντολα, ο Αμπραβανέλ στηρίζει επίσης το συνθετικό του εγχείρημα τόσο στην εβραϊκή –μαϊμονίδεια και καβαλιστική– όσο και στην αραβική παράδοση, ιδίως στους *Αλ-Φαραμπί, *Αβικέννα και *Αβερρόη. Την ίδια στιγμή, στο έργο του μοτίβα της ελληνικής μυθολογίας συμπλέκονται αβίαστα με βιβλικά θέματα, με τρόπο που σηματοδοτεί το πέρασμα στο νέο κοσμοείδωλο των Νέων Χρόνων. Οι Διάλογοι του Έρωτα ξεκινούν με τον Φίλωνα να εξομολογείται στη Σοφία ότι αφότου τη γνώρισε γεννήθηκε μέσα του αγάπη κι επιθυμία προς αυτή. Η Σοφία –επιστρατεύοντας επιχειρήματα του πλατωνικού Συμποσίου– αποκρούει τούτη την ιδέα, υποστηρίζοντας πως είναι αδύνατο κάποιος και να επιθυμεί και να αγαπά το ίδιο αντικείμενο. Δεν μπορείς να επιθυμείς παρά μονάχα αυτό που δεν έχεις, και δεν μπορείς να αγαπάς παρά αυτό που έχεις. Η επιθυμία είναι συναρτημένη με τη στέρηση, την πενία, ενώ η αγάπη με την τελειότητα, την πληρότητα. Η συζήτηση μεταβαίνει στις έννοιες της βούλησης, της φιλίας και του αγαθού, με τον Αμπραβανέλ να ανασυνθέτει το σύνολο της περιπατητικής πρακτικής φιλοσοφίας, επιστρέφοντας στην ιδέα πως η ανθρώπινη ευδαιμονία συνίσταται στην αγαπητική νοερή ένωση με τον θεό, τον οποίο αντιλαμβάνεται ως μορφικό, ποιητικό και τελικό αίτιο του έρωτα.

Ο Αμπραβανέλ επιχειρεί να συμφιλιώσει την πλατωνική αντίληψη περί ψυχής ως ενδιάμεσης ουσίας, μεταξύ της επικράτειας των νοητών και της επικράτειας των σωμάτων, με την αριστοτελική αντίληψη της ψυχής ως εντελέχειας του σώματος, ικανής τόσο για αισθητηριακές όσο και για νοητικές λειτουργίες. Ο έρωτας ανάγεται σε κοσμική αρχή που συνέχει το σύμπαν: οι ανώτερες ουσίες επιθυμούν την τελείωση των κατώτερων ουσιών, οι οποίες αποτελούν γεννήματα των πρώτων, ενώ οι δεύτερες αποζητούν την ένωση με τον γεννήτορα τους. Ολόκληρο το σύμπαν είναι ένας «αγαπητικός κύκλος». Η νεοπλατωνική στον πυρήνα της αυτή ιδέα επιτρέπει στον Αμπραβανέλ να απορρίψει την αριστοτελική αντίληψη περί ενός θεού κλειστού στον εαυτό του: δεν είναι μόνο τα κτίσματα που αγαπούν τον θεό, αλλά και ο θεός που αντιφιλεί τα κτίσματα, και μάλιστα με άπειρη αγάπη.