Η συστηματική μετάφραση έργων του Πλάτωνα στα νέα ελληνικά αρχίζει στις αρχές του 20 αιώνα και συνεχίζεται με μεγάλο ζήλο μέχρι σήμερα. Λίγες ωστόσο από τις υπάρχουσες μεταφράσεις μπορούν να θεωρηθούν ικανοποιητικές.

Ώθηση στην παραγωγή μεταφράσεων έργων του Πλάτωνα θα πρέπει να έδωσε το γεγονός ότι επιλεγμένα χωρία πλατωνικών διαλόγων συμπεριλήφθηκαν στα εγχειρίδια αρχαίων ελληνικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους (η Απολογία, ο Κρίτων και ο Πρωταγόρας).

Η παραγωγή νεοελληνικών μεταφράσεων του Πλάτωνα συνδέεται εμμέσως με το γλωσσικό ζήτημα, που μονοπώλησε το ενδιαφέρον των Ελλήνων λογίων στις αρχές του 20 αιώνα. Είναι λογικό να υποθέσει κανείς ότι οι υπερασπιστές της καθαρεύουσας δεν θεώρησαν επείγουσα ανάγκη την παραγωγή νεοελληνικών μεταφράσεων του Πλάτωνα ή ότι δυσκολεύονταν να οριοθετήσουν το νεοελληνικό γλωσσικό ιδίωμα των μεταφράσεων σε σχέση με το αρχαιοελληνικό πρωτότυπο. Έτσι ο κλασσικός φιλόλογος Γεώργιος Μιστριώτης, ηγέτης της συντηρητικής παράταξης, ενώ είναι πολύ καλός γνώστης του πλατωνικού έργου, εκδίδει μια σειρά υπομνημάτων σε πλατωνικούς διαλόγους χωρίς να παραθέτει μετάφραση.

Από την άλλη πλευρά, ο εκδοτικός οίκος Φέξης ξεκινά τη δεκαετία του 1910 μια πλήρη σειρά μεταφράσεων των διαλόγων του Πλάτωνα, χωρίς μάλιστα το αρχαίο κείμενο, με την πρόθεση να είναι «προσιτές στο ευρύ κοινό», αναθέτοντας μεταφράσεις και σε δημοτικιστές λογίους, όπως ο Καζαντζάκης (μεταφράζει τον Ίωνα, τον Αλκιβιάδη και αρκετούς νόθους διαλόγους) και ο Γρυπάρης (Πολιτεία, Ευθύδημος). Η σειρά του Φέξη είναι η πρώτη συστηματική προσπάθεια να δοθούν στο νεοελληνικό κοινό μεταφρασμένα τα άπαντα του Πλάτωνα. Αποτελεί σημαντικό εγχείρημα λόγω της πληρότητάς της, μάλιστα μερικές από τις παλιές αυτές μεταφράσεις στέκονται ακόμη και σήμερα – όπως η Πολιτεία του Γρυπάρη ή ο Παρμενίδης και ο Τίμαιος του Γρατσιάτου.

Η δεύτερη ανάλογη αξιόλογη προσπάθεια γίνεται στα μέσα του 20ου αιώνα από τις εκδόσεις Ζαχαρόπουλος. Παρατίθεται το αρχαίο κείμενο, οι μεταφράσεις γίνονται πλέον κατά βάση στη δημοτική γλώσσα, ενώ στους μεταφραστές των εκδόσεων Ζαχαρόπουλος περιλαμβάνονται σημαντικοί λόγιοι της εποχής, όπως ο Β. Τατάκης (Θεαίτητος, Ευθύδημος, Μένων, Λάχης, Πρωταγόρας), ο Ε. Παπανούτσος (Φαίδων), ο Δ. Γληνός (Σοφιστής), ο Γ. Κορδάτος (Γοργίας, Κριτίας, Ευθύφρων), ο Β. Λαούρδας (Ίων), ο Μ. Ανδρόνικος (Φίληβος).

Έκτοτε έχουν επιχειρηθεί και άλλες συνολικές εκδόσεις του πλατωνικού έργου, χωρίς ωστόσο ανάλογη επιλογή μεταφραστών, στο πλαίσιο γνωστών σειρών: «Τα άπαντα των αρχαίων ελλήνων συγγραφέων – Βιβλιοθήκη Παπύρου» (δεκαετία ’40 κ.ε., επανέκδοση 1975), «Βιβλιοθήκη των Ελλήνων» του Ελληνικού Εκδοτικού Οργανισμού (δεκαετία ’70, με επανεκδόσεις), «Οι Έλληνες» των εκδόσεων Κάκτος (1991-1994), «Αρχαίοι συγγραφείς» των εκδόσεων Ζήτρος (1998 κ.ε.). Μοναδικά άπαντα (και με νόθους διαλόγους) με έναν μεταφραστή: Γιάννης Κουχτσόγλου, Άπαντα Πλάτωνος (Αθήνα: Εταιρεία Ελληνικών Εκδόσεων 1966).

Σταθμό για τις νεοελληνικές μεταφράσεις του Πλάτωνα αποτέλεσε η έκδοση του Συμποσίου από τον Ιωάννη Συκουτρή το 1934, με εκτενή εισαγωγή, νεοελληνική μετάφραση και σχόλια. Ήταν η πρώτη φορά που ένας πλατωνικός διάλογος δεν μεταφραζόταν απλώς στα νέα ελληνικά, αλλά εκδιδόταν με όλες τις επιστημονικές προδιαγραφές και συνοδευόταν από μια εμπνευσμένη εισαγωγή και πλήρη ερμηνευτικά σχόλια. Η έκδοση του Συκουτρή, όπως ήταν φυσικό, λειτούργησε ως πρότυπο για μεταγενέστερες πλατωνικές εκδόσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πολλοί πλατωνικοί διάλογοι εκδόθηκαν και μεταφράστηκαν έκτοτε με την ίδια επιμέλεια και γνώση. Σημαντικό πάντως μεταφραστικό έργο στον Πλάτωνα έχουν να επιδείξουν ο Ι. Θεοδωρακόπουλος (Θεαίτητος, Φαίδρος), ο Κ. Γεωργούλης (Πολιτεία) και ο Ν. Σκουτερόπουλος (πρώιμοι διάλογοι, Πολιτεία).

Παραθέτω στη συνέχεια μια επιλογή νεοελληνικών μεταφράσεων του Πλάτωνα που, κατά τη γνώμη μου, διατηρούν ένα αποδεκτό δείκτη ποιότητας (κατά χρονολογική σειρά έκδοσης).

Πλάτων, Πολιτεία, μτφ. Ι. Γρυπάρης. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος χ.χ. (1η Φέξης 1911-12).

Πλάτων, Παρμενίδης, μτφ. Π. Γρατσιάτος. Αθήνα: Φέξης 1912.

Πλάτων, Συμπόσιον, κείμ.-μτφ.-ερμηνεία Ι. Συκουτρής. Αθήνα: Εστία 1999 (1η 1934).

Πλάτων, Ίων, εισ.-μτφ-σχ. Β. Λαούρδας. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος 1957 (1η 1937).

Πλάτων, Επιστολή Ζ΄, εισ.-μτφ-σχ. Η. Κορμπέτη. Αθήνα: Στιγμή 1997 (1η 1938).

Πλάτων, Φαίδρος, εισ.-μτφ.-σχ. Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλος. Αθήνα: Εστία 2000 (1η 1948).

Πλάτων, Λάχης, Μένων, μτφ. B. Tατάκης. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος 1954.

Πλάτων, Θεαίτητος, μτφ. B. Tατάκης. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος 1955.

Πλάτων, Πρωταγόρας, μτφ. B. Tατάκης. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος 1957.

Πλάτων, Χαρμίδης, μτφ. Ν. Tετενές. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος χ.χ.

Πλάτων, Ιππίας Μείζων, μτφ. Χ. Καρούζος, Ι.Θ. Κακριδής. Θεσσαλονίκη: ΙΝΣ 1973.

Πλάτων, Πρωταγόρας, μτφ. Η. Σπυρόπουλος. Θεσσαλονίκη: Ζήτρος 2009 (1η 1976).

Πλάτων, Φίληβος, εισ.-μτφ-σχ. Ν. Μπούσουλας. Θεσσαλονίκη: Εγνατία 1978.

Πλάτων, Θεαίτητος, μτφ. Ι. Θεοδωρακόπουλος. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών 1980.

Πλάτων, Λύσις, εισ.-μτφ.-σχ. Ν. Μ. Σκουτερόπουλος. Αθήνα: Καρδαμίτσα 1981.

Πλάτων, Ευθύφρων, εισ.-μτφ.-σχ. Ν. Μ. Σκουτερόπουλος. Αθήνα: Καρδαμίτσα 1982.

Πλάτων, Ευθύδημος, εισ.-μτφ.-σχ. Ν. Μ. Σκουτερόπουλος. Αθήνα 1987.

Πλάτων, Νόμοι, μτφ. Β. Μοσκόβης. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη χ.χ. [1988;].

Πλάτων, Τίμαιος, εισ.-μτφ.-σχ. Β. Κάλφας. Αθήνα: Εστία 2013 (1η 1995).

Πλάτων, Ιππίας Ελάττων, μτφ Ν. Μ. Σκουτερόπουλος. Αθήνα: Στιγμή 1995.

Πλάτων, Ίων, εισ. Μ.Ι. Γιόση, μτφ. Δ.Γ. Σπαθάρας. Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου 1998.

Πλάτων, Κρατύλος, μτφ. Γ. Κεντρωτής. Αθήνα: Gutenberg 2013 (1η 2000).

Πλάτων, Πολιτεία, μτφ.-σχ. Ν. Μ. Σκουτερόπουλος. Αθήνα: Πόλις 2002.

Πλάτων, Ίων, εισ. Π. Καλλιγάς, μτφ. Ν. Μ. Σκουτερόπουλος. Αθήνα: Εκκρεμές 2002.

Πλάτων, Απολογία Σωκράτους, Κρίτων, εισ.-μτφ.-σχ. Α. Σαμαράς. Θεσσαλονίκη: Ζήτρος 2003.

Πλάτων, Μένων, εισ.-μτφ-σχ. Ι. Πετράκης, Αθήνα: Πόλις 2008.

Πλάτων, Φαίδων, εισ.-μτφ-σχ. Ι. Πετράκης, Αθήνα: Εστία 2014.