Στη διάρκεια του 4ου και 5ου αιώνα αναπτύσσεται στη Συρία ένα σημαντικό μεταφραστικό ρεύμα, το οποίο στοχεύει στην πρόσληψη της αρχαιοελληνικής φιλοσοφικής παιδείας εντός χριστιανικού πλαισίου. Παρότι ο βασικός χαρακτήρας αυτού του εγχειρήματος παρέμεινε αριστοτελικός, τα κείμενα του Πλάτωνα και η ευρύτερη πλατωνική παράδοση δεν παραμελήθηκαν. Οι συριακές μεταφράσεις αποτέλεσαν το κύριο μέσο διάδοσης της ελληνικής φιλοσοφίας στον αραβικό κόσμο.

Η Αλεξάνδρεια υπήρξε κέντρο του ελληνικού πολιτισμού για αιώνες και έδρα μιας εκ των σημαντικότερων φιλοσοφικών σχολών της ύστερης αρχαιότητας. Στην Αλεξάνδρεια άνθισαν οι αριστοτελικές σπουδές, ο νεοπυθαγορισμός και ο νεοπλατωνισμός, ακόμη και όταν η φιλοσοφική σχολή των Αθηνών έπαυσε να λειτουργεί. Στην ίδια περίπου περίοδο η Συρία υπήρξε το αντίπαλο δέος της Αλεξάνδρειας στο εγχείρημα ενσωμάτωσης της ελληνικής σκέψης σε ένα νέο πολιτιστικό και πνευματικό περιβάλλον. Στις θεολογικές σχολές της Έδεσσας και της Νίσιβης, ήδη από τον 4ο αιώνα, είχε αρχίσει η μετάφραση ελληνικών πατερικών κειμένων στα συριακά. Λίγο αργότερα, στα τέλη του 5ου αιώνα, ακολούθησαν τα φιλοσοφικά κείμενα, με σαφή προτίμηση στην αριστοτελική και νεοπλατωνική παράδοση, στον βαθμό που η δεύτερη ερμήνευε τα κείμενα του Αριστοτέλη. Η μετάφραση αρχαιοελληνικών φιλοσοφικών κειμένων είχε επιχειρηθεί και από τους Πέρσες, κατά τη δυναστεία των Σασσανιδών (224-651). Τα πλέον δημοφιλή στα συριακά αρχαιοελληνικά κείμενα, ήταν τα λογικά έργα του Αριστοτέλη και η Εισαγωγή του νεοπλατωνικού φιλοσόφου *

Πορφύριου

, η οποία αποτελούσε κατ’ ουσία ερμηνεία και επεξεργασία της αριστοτελικής λογικής. Κορυφαία μορφή της συριακής μεταφραστικής κίνησης υπήρξε ο Σέργιος της Resh‘ayna (πεθ.536), ο οποίος ήταν μαθητής του νεοπλατωνικού φιλοσόφου *

Αμμώνιου Ερμείου

στην Αλεξάνδρεια. Ο Αμμώνιος είχε θητεύσει για αρκετά μεγάλο διάστημα στην Αθήνα κοντά στον *

Πρόκλο

. Ο Σέργιος ασχολήθηκε με το έργο του Πορφύριου και του Γαληνού, μεταφράζοντας και σχολιάζοντας αρκετά κείμενα και των δύο, όπως και άλλων αρχαίων συγγραφέων που αναπαρήγαγαν και σχολίαζαν την πλατωνική φιλοσοφία. Φαίνεται ότι είχε σκοπό να μεταφράσει και να σχολιάσει στα συριακά όλα τα έργα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, την ίδια εποχή που ο *

Βοήθιος

στη δυτική Ευρώπη είχε αναλάβει παρόμοιο εγχείρημα. Όταν η περιοχή της Συρίας κατελήφθη από τους Άραβες, οι τελευταίοι αξιοποίησαν την ελληνομάθεια των Σύρων μεταφραστών και ενθάρρυναν το έργο τους. Στη Βαγδάτη (τέλη 9ου και αρχές 10ου αι.), υπό την ηγεσία του χριστιανού νεστοριανού Hunayn ibn Ishaq και του υιού του Ishaq ibn Hunayn, μεταφράστηκε στα συριακά και τα αραβικά σημαντικό μέρος της αρχαίας φιλοσοφικής γραμματείας, συμπεριλαμβανομένων κειμένων του Πλάτωνα και των Νεοπλατωνικών. Συγκεκριμένα, μετέφρασαν τον Τίμαιο, τους Νόμους και τον Σοφιστή, ενώ συνόψισαν και σχολίασαν την Πολιτεία. Επίσης μετέφρασαν τη σύνοψη του Τίμαιου και πιθανότατα του Σοφιστή, του Παρμενίδη, του Κρατύλου, του Ευθύδημου, του Πολιτικού, της Πολιτείας και των Νόμων, όλες αρχικά από τον Γαληνό, ιατροφιλοσοφικές πραγματείες του Γαληνού, καθώς και έργα των Πορφύριου, *

Ιάμβλιχου

, Πρόκλου, *

Ιωάννη Φιλόπονου

, Νεμέσιου, *

Ολυμπιόδωρου

και άλλων, μέσω των οποίων μεταδόθηκε στο συριακό και αραβικό κοινό η πλατωνική φιλοσοφία. Από άλλες, λιγότερο προβεβλημένες ομάδες, μεταφράστηκαν στα συριακά και αραβικά οι Εννεάδες του *

Πλωτίνου

, όπως και φιλοσοφικά σχόλια του Συριανού, του *

Σιμπλίκιου

, του Δαβίβ, του Ηλία και του Στεφάνου, σημαντικών φιλοσόφων της Αθηναϊκής και Αλεξανδρινής σχολής της ύστερης αρχαιότητας. Οι μεταφράσεις του Πλάτωνα και των πλατωνικών στα συριακά συνέβαλαν αποφασιστικά στη φιλοσοφική παιδεία του αραβικού κόσμου και την έντονα πλατωνική φυσιογνωμία της πρώιμης αραβικής φιλοσοφίας.