Βυζαντινά σχόλια στον Πλάτωνα
Νωρίτερα αναφέραμε τον Στέφανο Αλεξανδρέα, τον σημαντικό φιλόσοφο και σχολιαστή, ο οποίος τον 7ο αιώνα μ.Χ. ταξιδεύει στην Κωνσταντινούπολη και διδάσκει πλατωνική φιλοσοφία. Ωστόσο, μην ξεχνάτε ότι το όνομα του Πλάτωνα έχει συνδεθεί με τους αντιπάλους της χριστιανικής θρησκείας.
Σκούρα τα πράγματα για την πλατωνική φιλοσοφία στο Βυζάντιο.
Εύκολα δεν είναι. Ωστόσο, σιγά-σιγά, το κλίμα αλλάζει. Κυρίως στα χρόνια της Φραγκοκρατίας.
Φρα-γκο… τι;
Όπως γνωρίζετε, η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία χωρίστηκε στα δύο, στη Δυτική Αυτοκρατορία με πρωτεύουσα τη Ρώμη και στην Ανατολική Βυζαντινή Αυτοκρατορία με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Σταδιακά τα όρια της βυζαντινής επικράτειας μικραίνουν. Από το 12ο περίπου αιώνα μ.Χ. η δύναμη των Φράγκων ή αλλιώς Λατίνων, αυτών δηλαδή που κατοικούν στη Δύση, μεγαλώνει. Σταδιακά πολλές περιοχές της βυζαντινής αυτοκρατορίας περνούν στα χέρια των δυτικών, των Φράγκων, όπως η Κύπρος, η Αθήνα, τα Επτάνησα, η Κρήτη…
Ξέρω, ξέρω. Πέρυσι, στο Ηράκλειο της Κρήτης, επισκεφθήκαμε οικογενειακώς το υπέροχο κάστρο που έχτισαν οι Φράγκοι στο λιμάνι της πόλης. Θυμάμαι μάλιστα πως είχαν για σύμβολο ένα τρομερό λιοντάρι.
Πράγματι, Οδυσσέα, αρκετά από κτίρια ή τα έργα τέχνης που έφτιαξαν οι Φράγκοι είναι εντυπωσιακά. Είχαν σπουδαίο πολιτισμό. Εξίσου ενδιαφέρον πάντως είναι πως συμβαίνει και το ανάποδο. Δεν κινούνται δηλαδή μόνο οι Φράγκοι από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Πολλοί βυζαντινοί λόγιοι ταξιδεύουν στη Δύση.
Γιατί; Τι συνέβη;
Δραστηρίοτητα
Γίνε βυζαντινός αντιγραφέας…
Αντέγραψε σε ένα φύλο (αν βρεις κάποιο που να θυμίζει περγαμηνή ακόμα καλύτερα) τις παρακάτω φράσεις από έργα του Πλάτωνα (δίνονται στα αρχαία ελληνικά και ακολουθεί η μετάφρασή τους στα νέα ελληνικά).
Επιπλέον δοκίμασε να στολίσεις το χειρόγραφο, ζωγραφίζοντας στο περιθώριο μικρογραφίες, ζωγραφιές, δηλαδή, όπως λουλούδια, φυτά ή ό,τι άλλο νομίζεις ότι ταιριάζει με τη φράση που αντιγράφεις.
Ἃ μὲν τοίνυν, ἦν δ’ ἐγώ, ζῶντι τῷ δικαίῳ παρὰ θεῶν τε [614a] καὶ ἀνθρώπων ἆθλά τε καὶ μισθοὶ καὶ δῶρα γίγνεται πρὸς ἐκείνοις τοῖς ἀγαθοῖς οἷς αὐτὴ παρείχετο ἡ δικαιοσύνη, τοιαῦτ’ ἂν εἴη.
(Τα βραβεία επομένως, είπα εγώ, οι ανταμοιβές και τα δώρα που παίρνει στη διάρκεια της ζωής του ο δίκαιος από θεούς κι από ανθρώπους, πέρα από τα αγαθά που του πρόσφερε αυτή καθεαυτήν η δικαιοσύνη, θα είναι τέτοιου είδους.)